Garip Akımı Hareketi Hakkında Merak Edilen Her Şey
Garipçiler Kimlerdir ve Özellikleri Nelerdir?
Edebiyatta önemli bir yere sahip olan şiir, geçmişten günümüze birçok akımın etkisine girmiştir. Bu akımlardan biri de Garip Akımıdır. 1940’lı yıllarda başlayan Garip Akımı, dönemin şairlerinin serbest şiire olan ilgisinden doğmuştur. Biçim açısından serbest olan bu akım, Birinci Yeni olarak da adlandırılır. Eski şiirlere tepki olarak doğan bu akımın öncüleri ise Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat Horozcu ve Melih Cevdet Anday’dır. Varlık dergisinde yayınladıkları şiirler ile başlattıkları bu akımda üç şair; uyaksız, ölçüsüz ve şairanelikten uzak şiirleri ile bir döneme damga vurmuştur.
Bu Akımın Adı Neden Garip?
Garip akımına adını veren, Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat Horozcu ve Melih Cevdet Anday’ın asi şiirlerinin Garip adlı bir kitapta toplamasından kaynaklanır. Yeni akım, Nurullah Ataç tarafından da desteklenir. Dönemin ünlü şairleri tarafından desteklenen Garip Akımı, birçok genç izleyiciyi de etkisi altına almıştır. Bu üçlünün birlikteliği uzun sürmese de Orhan Veli, şiirlerini yayınlamaya devam etmiştir.
Garip Akımı Şiirlerinin Özellikleri
Garip akımı şiirlerinde yaşama sevinci vardır. Genellikle pozitif enerji dolu olan bu şiirlerde sıradan insanlar ele alınır. Akım doğana kadar kullanılmayan bir takım sözcükleri de şiirlere dahil eden Garip Akımında halk şiirinin deneyimlerinden ve anlatımından faydalanılır. Sadelik ve yalınlığın öncü olduğu Garip Akımı şiirlerinde yapaylığa ve süse karşı çıkılmıştır. Mecazdan uzak olan bu şiirler, günlük konuşma dilinin bir nevi şiire uyarlanmasını ele alır. Kafiye ve ölçü karşıtı olan Garip Akımı şiirlerinin kaynağı batı şiirleridir. Eskiye dair olan her şeyin karşısında duran Garip Akımında anlam ve söz oyunlarından uzak bir anlatım vardır. İşte size Garip Akımının gözde isimlerinden olan Orhan Veli’nin akıma uygun en bilinen şiirlerinden bir tanesi:
Anlatamıyorum
Ağlasam sesimi duyar mısınız,
Mısralarımda;
Dokunabilir misiniz,
Gözyaşlarıma, ellerinizle?
Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel,
Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu
Bu derde düşmeden önce.
Bir yer var, biliyorum;
Her şeyi söylemek mümkün;
Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum;
Anlatamıyorum.
Garip Akımı Şairleri Kodlama
Garip Akımı öncü şairlerini ezberlemek istiyorsanız OMO kelimesini baz almalısınız. OMO;
Orhan Veli Kanık
Melih Cevdet Anday
Oktay Rıfat Horozcu şeklinde kodlanabilir.
Garip Akımına Hangi Eleştiriler Geldi?
Her konuda olduğu gibi Garip Akımı da birçok eleştiriye muhatap olmuştur. Geleneksel yapıların yıkılması ile birlikte geleneksel şiirlere bağlı olan şairler ve edebiyatçılar, bu akıma şiddetle karşı çıkmışlardır. Onlar, Garip Akımı ile şiirin ayağa düştüğünü savunan kesimdi. Toplumcu şairler olarak adlandırılan grup, bir nevi burjuva duyarlılığı geliştirerek şiirin yozlaşmasına neden oluyordu. Günümüzde dahi Garip Akımı şiirlerini eleştirenlere rastlayabilirsiniz.
Şiirde Değişim Kaçınılmaz mı?
Dünya dönerken ve bir saniye öncesi bile aynı olmazken şiirlerin aynı kalacağını düşünmek saçmalık olurdu. Dünyadaki her şeyin değişmeye ve gelişmeye mahkum olduğu bilinen bir gerçektir. Şiirler de bu değişimden nasibini almıştır. Garip Akımı, edebiyatta bir başkaldırı olarak nitelendirilmiştir. Şiirde devrim yaratan bu olay, edebiyatta yeni bir yol açmıştır. Garip Akımının izinden giden sayısız şair vardır. Trafiğin tıkandığı durumlarda alternatif yollardan ilerlemek belki de sonuca en hızlı ve en zahmetsiz bir şekilde ulaşmanıza olanak sağlar. Şiirde hece ve uyak gibi ölçütlerin dışına çıkarak standartları yıkan Garipçiler, bu sayede duyguların yalın bir şekilde okuyucuya aktarılmasını sağladı. Söz oyunlarına yer verilmeyen, geleneksel şiirsel söyleyişe karşı çıkan, kaynağını batı şiirinden alan ve şiirin konusunu gerçek insanların oluşturduğu bu eserler günümüzde şarkılara, romanlara ve diğer edebi eserlere ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
