Her Hikâyenin Bir Haritası Var
Hikaye Haritasında Neler Yazılır?
Her hikâyenin bir haritasının olduğunu biliyor muydunuz? Yazın türleri arasında önemli bir yere sahip olan hikayeler, kurgusal metinler arasında yer alır. Kurgusal metinler ve düşünce yazıları olmak üzere toplamda ikiye ayrılan yazın türlerinin içinde fabl, roman, hikâye ve masallar bulunur. Bir hikâyenin haritasını çıkarmanın ise birçok avantajı vardır. Hikâye haritasının çıkarılması, yazılacak olan hikâyenin şemasının çizilmesi adına önemlidir. Farklı bir yazara ait olan öykünün daha kolay anlaşılması için de önemli bir göreve sahip olan hikâye haritası, eğitim-öğretim müfredatında da kendisine yer bulur. Öğrenciler, 3. sınıftan itibaren hikâye haritası çıkarabilirler. Bu sayede öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri gelişir.
Neyin Haritasını Çıkaracağınızı Bilmeniz Gerekir
Hikâye haritası kavramını açıklamadan önce hikâyenin ne olduğuna yakından bakalım. Öykü olarak da bilinen hikâye; yaşanmış veya yaşanması muhtemel olan olay ve durumların yazılı olarak aktarılmasına denir. Bu yazı, okuyucuda estetik zevk uyandırmalıdır. Okuyucu, hikâyeyi okuduğunda heyecanlanmalıdır. Romanlar ile karşılaştırıldığında daha kısa yazılardan oluşan öykülerde karmaşık mekanlara yer verilmez. Bu yazı türlerinde genellikle tek bir zaman dilimi vardır. Zaman anlatımında ayrıntılara yer verilmeyen öykülerde derin karakter analizleri de yapılmaz. Bu nedenle, öyküler, çok daha geniş kitlelere hitap eder.
Öykülerde uzun betimlemeler yapılmaz. Şahıs ve varlık kadrosu az olan öykülerde konu, genellikle tek bir olay vardır. Kısa olay yazıları olarak özetlenebilecek öykülerde varlık ve kişi kadrosu, zaman, yer, hikâyede geçen olay örgüsü ve hikâyenin konusu vardır.
Hikâye Haritası Çıkararak Neler Kazanırsınız?
Hikâye haritası çıkarmanın pek çok kazanımı vardır. Hikâye haritası çıkaran kişiler, okudukları hikâyenin haritasını kolay ve hızlı bir şekilde çıkarabilir. Bu hikâyeyi okumayan kimseler bile, sadece hikâyenin haritasına bakarak öykü hakkında bilgi sahibi olur. Metinlerin çözümlenme sürecini geliştiren haritalandırma, bu yönüyle de avantajlıdır.
Hikaye Haritası Nasıl Oluşturulur?
Hikâye haritasını tek cümleyle özetleyecek olursak; “Öykünün temel unsurlarının şemasıdır.” diyebiliriz. Bu haritalar, durum ve olay öykülerinin tamamında yapılabilir. Toplamda 6 bölümden oluşan hikâye haritasının ilk bölümü Hikâyenin Adı olarak adlandırılır. Sayfanın tam ortasına hikâyenin adını yazmanız gereklidir.
Haritanın sol üst bölümünde ana karakterlere yer vermelisiniz. Daha sonra yan karakterlere geçiş yapmalısınız. Haritanın sağ üst bölümüne ise öykünün geçtiği yerin adını yazmanız gereklidir. Oluşturacağınız şemanın alt bölümüne de olayın yazılması gereklidir. Olay bölümü 1-2 cümleden oluşmalıdır.
Hikâyenin özetini 5. Bölüme yazmanız gereklidir. Konudan uzun tutulması gereken özet kısmı, hikâyenin can alıcı noktalarının da vurgulandığı yerdir. Son bölüm olan 6. Kısımda ise hikâyenin geçtiği zamana yer verilir.
Hikâye Haritası 5N1K’ya Cevap Vermelidir
Hikâye haritasında kim, ne, nerede, ne zaman, neden ve nasıl sorularına yanıt verilir. Kim sorusunun etrafında öykünün ana ve ara karakterlerine yer verilmesi gereklidir. Ne sorusunun yanıtında ise hikâyenin ana fikrine yer verilmesi gereklidir. Nerede sorusunun yanıtı, hikâyenin geçtiği mekânın belirtilmesi gereken alandır. Neden sorusu ise hikâyede bulunan karakterlerin amacının açıklandığı alanlardır. Öykü haritası oluştururken soracağınız nasıl sorusu da olay örgüsü ve olayların nasıl geliştiği ile ilgili olan sorulardır.
Peki siz, bir hikâyeyi okumayı mı tercih edersiniz yoksa hikâyenin ne anlattığı ile ilgili bir öykü haritasını mı incelemek istersiniz? Yoksa hikâye haritası oluşturarak söz konusu öykü hakkında kısaca bilgi sahibi olmak isteyenleri aydınlatmak mı istersiniz? Tercihiniz ne olursa olsun kendinizi bir hikâyenin içinde bularak ufkunuzu genişleteceğinizden şüpheniz olmasın.
