Bu “Sav”Larınızı Artık Bir Açıklığa Kavuşturalım
Peki Nedir Bu Sav?
Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan sav, savunulan düşünce anlamına gelir. Bu özelliği sayesinde çoğu zaman tez ile karıştırılan sav, tezden farklı bir konuma sahiptir. Bir kimsenin düşüncelerini savunmak için kullandığı savın bir diğer özelliği ise söz konusu düşüncenin kanıtlanmamış olmasıdır. Bu nedenle savların salt doğru olarak kabul edilmemesi gereklidir.
İlk Sav Ne Zaman Ortaya Çıktı?
Savın ilk örneklerinin İslamiyet öncesinde çıktığı biliniyor. Zamanla önemli bir gelişim gösteren bu edebi tür, Türk edebiyatına damga vurmuştur. Savın en güzel örneklerini atasözlerinde görebilirsiniz. Atasözlerinin derinliklerine indiğinizde sav ile ilgili pek çok şeyin olduğunu görebilirsiniz. Bugün kullanılan atasözleri geçmişin savlarıydı. Sadece atasözlerinde değil, Türk toplumuna ait özelliklerin de ön plana çıktığı sav, Türk toplumunda gelenek, adet ve örfün özellikleri hakkında da bilgi verir. Toplumumuzun inançları ve dünyaya bakış açısını net bir şekilde görebileceğiniz sav örneklerine birlikte bakalım:
- Yılan kendü egrisin bilmes, tevi boynun egri tir / Yılan kendi eğrisini bilmez, deve boynun eğri, der.
- Kuş kanatın er atın / Kuş kanadıyla, er atıyla.
- Aç ne yimes tok ne times / Aç ne yemez, tok ne demez.
- Ot tese ağız köymez / Ateş demekle ağız yanmaz.
- Teve silkinse eşgekke yük çıkar / Deve silkinse eşeğe yük çıkar.
Savların Bu Özelliklerini Biliyor muydunuz?
Savlar, kendi içerisinde birçok özelliği barındırır. Bu özelliklerden ilki, savların atasözleri ile bağlantılı olmasıdır. Sav olarak adlandırılan ifadelerin karşılığını atasözlerinde bulabilirsiniz. Bu söylemler, gerçeği yansıtan sözlerdir ve ders çıkarılması gereken sözlerdir. Bir sav ileri sürmeden önce uzun bir dönem ve yoğun bir şekilde gözlem yapılır. Yapılan gözlemler sonucunda kişi, bir kanıya varır. Günümüzde karşılaştığınız atasözleri aslında sav örnekleri olarak değerlendirilebilir. Savlar, sadece düz yazısı şeklinde olmaz. Savlar, şiir veya düz yazı formunda olabilir.
Bu Öğütlere Kulak Verin
İçerisinde önemli öğütlerin bulunduğu savlar, her insanın kendisi için ders çıkarabileceği söylemlerdir. Bu söylemlere kulak vererek farklı insanların tecrübelerinden faydalanabilirsiniz. Divan edebiyatında darbımesel olarak ifade edilen sav söylemlerini doğru bir şekilde değerlendirdiğinizde hayatınıza önemli birer değer katarlar. Geçmişten günümüze gelen ve sav olarak nitelendirilen atasözleri ise şöyle;
- “Yılan kendi eğrisini bilmez, deve boynun eğri der.
- Dağ dağa kavuşmaz, kişi kişiye kavuşur.
- İt ısırmaz, at tepmez deme.
- Evdeki buzağı öküz olmaz.
- Tembele bulut yük olur.
- Kurt komşusunu yemez.
- Bir karga ile kış gelmez.
- Al (Hile) ile aslan tutulur, güç ile sıçan tutulmaz.
- Aç ne yemez, tok ne demez.
- Kanı kanla yıkamazlar.”
Edebiyatta Kullanılan Savlara Bir Bakış
Hiç kimse, söylemlerini edebi eser olarak sayılsın diye söylemez. İnsanlar, uzun zaman boyunca yaptıkları gözlemler neticesinde ortaya bir sav atarlar. Bu sav, kabul gördüğünde dilden dile yayılır. Eski zamanlarda teknoloji bu kadar gelişkin olmadığı için savların kim tarafından söylendiği bilinmiyordu. Bu nedenle atasözü olarak geçiyordu. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte artık insanlar, hangi söylemin kim tarafından ifade edildiğini net bir şekilde görebiliyor.
Bir sav ortaya atmak için bilgin olmak gerekmez. Okuması-yazması olmayan bir insan bile ortaya bir sav koyabilir. Çünkü; sav öne sürmek için gözlem ve değerlendirme yeterlidir. Öne atılan savın doğruluğu, kabul görmesi ise insanların takdiridir. Durum böyle olunca, her birey bir savcıya dönüşebilir. Özellikle dijital platformlarda yazdığınız bir söylem, dillere pelesenk olabilir. Söz uçar, yazı kalır savında olduğu gibi düşüncelerimizi yazılı olarak ifade etmekte bu nedenle fayda vardır.
