Şiirin de Safı Olur Mu Demeyin; Var!
Saf Şiir Nedir?
Daha önce saf şiir diye bir terim duydunuz mu? Üniversite ve lise öğrencilerinin aşina olduğu saf şiir, estetik kaygının en ön planda tutulduğu şiir türlerinden bir tanesidir. İdeolojilerden ve toplumsal meselelerden uzak olarak kaleme alınan saf şiir türünün ülkemizdeki örnekleri Behçet Necatigil, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Özdemir Asaf, Yahya Kemal, Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Haşim ve Cahit Sıtkı Tarancı’dır.
Saf Şiirde Kullanılan Söz Sanatları
20. yüzyılın ikinci yarısında da ülkemizin tanıştığı saf şiir, ikinci yeni akımının öncülüğünü almıştır. Ahenk ve kafiyenin ön planda tutulduğu bu şiirde anlam ve retorik ikinci planda bırakılmıştır. Önemli olan şeyin konunun kendisi olmadığı, anlatış biçiminin olduğu saf şiir de “Önemli olan ne anlatıldığı değil, nasıl anlatıldığı” motto olarak kabul edilir. Toplumsal konulara yer verilmeyen bu şiir türünde “Sanat sanat içindir” anlayışı benimsenmiştir. Bu şiir türünde kullanılan söz sanatları ise tecahül-i arif, murassa, aliterasyon, akis ve tezat şeklinde sıralanabilir. Okuyanın kendisini bir masalın içinde hissedeceği bu şiirler, okuyucusunu sanatın doruklarında hissettirir.
Saf Şiir Bize Ne Anlatır?
İnsanlara bir edebiyat şöleni sunan saf şiir edebiyatın gerçek bir şekilde, iliklere kadar hissedilmesini sağlıyor. Kendisini dış etkenlerden soyutlayan de bu şiiri türü birçok özelliği de bünyesinde barındırıyor. Saf şiirde söylemin zirvesine varmak için dilin yüceltilmesi ön planda tutuluyor. Şiirin güzel olması için kullanılan dilin de güzel olması gereklidir. Evrensel insan mesajının aktarıldığı saf şiirde bireyselcilik ön plandadır. İfade edilmek istenen duygu ve düşünceler içsel bir şekilde aktarılır.
Halis şiir yazmanın bir endişe haline geldi saf şiirde disiplinli bir çalışma vardır ve şiirde her zaman halisliğe doğru bir telaş bulunur. Saf şiirler sembolizm akımının öncülüğünde temsil edilir. Saf şiir akımını temsil eden şairler genellikle sembolizm akımına yönelmiş olan şairlerdir.
Saf şiirde genel tema bireyselcilik, gizemselcilik, masal, ümit, ruh ve ölümdür. Sanatı bir form sorunu olarak ele alan saf şiirde önemli olan şey; güzel şiirler yazmak olarak belirtilir. Kendine has bir imge düzeni olan ben kendine has özellikleri de bünyesinde barındıran saf şiirlerde yaratıcılık ve özgünlük ön plandadır. Dilin yeni şanslar elde etmesine olanak sağlayan saf şiirde dilin anlam şemasının genişletilmesi mümkündür.
Saf Şiirde Hangi Düşünceler Ön Plana Çıkar?
Dili mantığına uygun bir şekilde devşiren saf şiirde kişinin kendini rahat rahat bırakma düşüncesi ön planda olur. Şiirdeki biçim endişesinin yüksek olduğu saf şiir temsilinde önemli olan faktör; dize ve dil üzerinde düşünülmesi gereken konulardır. Şiirin soylu bir sanat olarak kabul edildiği saf şiirde düşsel ve bireysel mesajlar daha ağır basar. Saf şiirin dünyadaki temsilcileri ise Rimbaud, Baudelaire, Stephane Mallerme ve Paul Valery şeklindedir.
Saf Şiir Örneği
Saf şiirin dünyada birçok örneği vardır. Gelin, bu örneklerden birine beraber bakalım;
BİR GÜNÜN SONUNDA ARZÛ
Yorgun gözümün halkalarında
Güller gibi fecr oldu nümâyân,
Güller gibi… sonsuz, iri güller
Güller ki kamıştan daha nâlân;
Gün doğdu yazık arkalarında!
Altın kulelerden yine kuşlar
Tekrârını ömrün eder i’lân.
Kuşlar mıdır onlar ki her akşam
Âlemlerimizden sefer eyler?Ahmet Haşim
Saf şiiri ülkemizde savunan edebiyatçılarımızın tam listesi ise şöyle sıralanabilir:
- Ahmet Muhip Dıranas
- Ahmet Hamdi Tanpınar
- Ahmet Haşim
- Yahya Kemal
- Necip Fazıl Kısakürek
- Asaf Halet Çelebi
- Cahit Sıtkı Tarancı
- Ziya Osman Saba
- Özdemir Asaf
- Behçet Necatigil
- Fazıl Hüsnü Dağlarca
